De magische kracht van de pleisticker

Elke keer weer verwonder ik mij over de de magische kracht van de ‘pleister’. Een pleister is een bandje, aan één kant voorzien van kleefstof met in het midden een absorberend ‘gaaskompres’. De pleister staat ook wel bekend onder de naam ‘gaaspleisterverband’ of ‘wondpleister’.

Mijn zoontje kwam met een veel logischere benaming voor dit kleffe stukje plastic en doopte het om tot de ‘pleisticker’. De pleisticker kan gebruikt worden om kleine bloedingen te stelpen en om te voorkomen dat vuil in wondjes komt. ‘Simple as that’ zou je denken! Toch lijkt dit kleine mini-verbandje magische krachten te bezitten….

De anekdote

26 Jaar geleden brandde ik mijn hand aan mijn moeders ‘ijsstrijker’. (Mijn zoontje heeft het niet van een vreemde). Na 20 minuten koelen reden we met spoed naar de eerste hulp van het Diakonessenziekenhuis in Utrecht. Ontroostbaar was ik. Een dokter had mijn ouders al snel gerustgesteld, het zou allemaal wel goed komen. Toch dacht ik daar op dat moment heel anders over en zette mijn keel nogmaals flink open. Een slimme zuster had het tafereel aanschouwd en schoot de wat ongemakkelijke dokter te hulp. Ze glimlachte en keek naar mijn moeder. Ik weet wel waar we hem stil mee kunnen krijgen.

„Hé stoere vent, wil je er eentje met een beer of een lieveheersbeestje?”

Placebo

Na het horen van dit verhaal schiet je misschien de term ‘placebo’ te binnen. Placebo betekent in het Latijn ‘ik zal behagen’ en staat voor het positief psychisch effect dat optreedt door vertrouwen in de heilzame werking van een behandeling. Pavlovachtige conditionering wordt als verklaringen gezien voor dit effect. In de volksmond noemen we het liever gewoon ‘het zit tussen je oren’, ‘je zeurt’ of ‘je verzint maar wat’. Toch is er mogelijk een goede fysiologische onderbouwing voor dit effect te vinden….

De fysiologie van Placebo

Het is waar dat het effect van placebo plaatsvindt in het brein, tussen je oren dus! Toch lijkt het effect verder door te werken dan je brein alleen.

Bij een blessure of schade treedt het immuunsysteem in werking om de boel te repareren. Het immuunsysteem lijkt een aan-uit schakelaar te hebben die gecontroleerd wordt door het brein. Het kost het lichaam flink wat energie om dit systeem te activeren en actief te houden. Een lang aanhoudende reactie van dit immuunsysteem kan ervoor zorgen dat het lichaam snel door zijn reserves heen raakt. In tijden van voedselnood zet het lichaam het systeem in spaarstand en wacht het op een teken waarop het weer veilig zijn werk kan doen. Het immuunsysteem aan en uit zetten lijkt dus een evolutionair voordeel te hebben.

Voedselnood kennen we gelukkig niet meer in onze huidige samenleving. Het lichaam moet dus eigenlijk altijd in staat zijn het immuunsysteem aan te spreken. Ons onderbewustzijn heeft zich hier in de evolutie helaas nog niet op weten aan te passen. Je kunt je voorstellen dat verschillende factoren zoals ‘stress’, ‘slechte levensstijl’, ‘angsten’ en ‘negatieve gedachtes’ de werking van het immuunsysteem kunnen onderdrukken. Het immuunsysteem kan zich dus uitschakelen op het moment dat de ‘juiste voorwaarden voor herstel’ niet voorhanden zijn.

Een placebo kan het lichaam voor de gek houden om het te laten geloven dat het de ideale tijd is het immuunsysteem weer aan te zetten

Wat kunnen we hiervan leren? Moeten we overal een pleister op plakken?
Gelukkig zijn er tal van andere manieren om het immuunsysteem te activeren. Naast beweging is het scheppen van positieve verwachtingen, stressreductie, voldoende slaap en gezonde voeding de pleisticker tot succes!

Stijn Willems, April 2018

Deze blogpost is geschreven door Stijn Willems

Stijn is mede-eigenaar van de Fysiovrienden. Hij schrijft graag over zijn vak en gaat het liefst op de inhoud in. Zijn blogs zijn soms een tikkeltje tegendraads en geven stof tot nadenken.